HẸP NIỆU QUẢN

Hẹp niệu quản là bệnh lý hẹp niệu quản từ khúc nối bể thân-niệu quản xuống tới niệu quản nội thành bàng quang. Hẹp niệu quản có thể chia ra các loại sau: do bên ngoài- hay bên trong, do lành tính hay ác tính, do thầy thuốc và không do thầy thuốc.

Tầng suất mắc bệnh

Do ngày nay sử dụng rộng rãi phương pháp soi niệu quản nên làm gia tăng tỷ lệ hẹp niệu quản, chiếm 3-11% các trường hợp soi niệu quản. Những yếu tố làm gia tăng tỷ lệ là:

• Sử dụng máy soi lớn
• Làm thủ thuật kéo dài
• Sỏi khảm
• Sỏi lớn
• Sỏi đoạn gần
• Thủng niệu quản 
• Có sử dụng máy tán sỏi

Hoặc hẹp niệu quản có thể xảy ra khi làm các phương pháp chuyển lưu nước tiểu, sau phẩu thuật sản phụ khoa, các phẫu thuật cắt đại tràng. Hay hẹp niệu quản sau xạ trị vùng bụng.

Giải phẫu liên quan

Niệu quản dài 25-30 cm tùy theo chiều cao của người bệnh. Lòng ống rộng 4-10mm tùy theo vị trí của niệu quản. Những chỗ hẹp tự nhiên là khúc nối niệu quản-bể thận, chỗ bắt chéo niệu quản động mạch chậu và chỗ niệu quản cắm vào bàng quang. Niệu quản đi phía sau mạch máu sinh dục và trước cơ thắt lưng. Mạch máu nuôi niệu quản có nhiều nguồn, từ động mạch thận, sinh dục, động mạch chủ hay các động mạch vùng chậu.

Các cận lâm sàng

Xét nghiệm máu thường qui

Hình ảnh học

• UIV
• CT scan có cản quang và không cản quang.
• Chụp bể thận xuôi dòng qua ống mở thận ra da
• Chụp niệu quản ngược dòng

Điều trị

Không có điều trị nội khoa

Nong bằng bong bóng. 

Nong bằng bong bóng sau đó đặt JJ trong 4-6 tuần, tỷ lệ thành công là 48-88% theo tác giả Hafez. Theo các tác giả muốn tỷ lệ thành công cao thì hẹp phải ngắn, có thể làm nhiều lần.

Xẻ niệu quản nội soi

Tỷ lệ thành công rất khác nhau giữa các tác giả, tỷ lệ ấy phụ thuộc vào (1) chức năng thận, nếu nhỏ hơn 25 % sẽ rất kém, (2) hẹp dài hơn 2cm, (3) hẹp khít hơn 1 mm.

Đặt stent kim loại: 

Đặc biệt sử dụng trong các trường hợp hẹp do bệnh lý ác tính, ở những trường hợp rút ra đặt lại có thể thất bại. Với kỹ thuật phát triển như chất liệu, làm stent dạng xoắn giống lò xo, stent có thể lưu lâu hơn 6-12 tháng.

Mổ hở 

Có nhiều phương pháp trong mổ hở:

psoas hitch

• psoas hitch, 
• Boari flap, 

  

  Boari flap

• mở thận niệu quản ra da, 
• di động thận xuống hay ghép thận tự thân. 

Phương pháp nào là tùy thuộc vào hẹp đoạn nào. Boari flap có thể kéo dài niệu quản đoạn dưới 10-15 cm và tới tận giữa đoạn giữa niệu quản