Bệnh bán hẹp da quy đầu ( paraphimosis)

Bệnh paraphimosis là tình trạng da qui đầu tuột lên khỏi qui đầu nhưng không tuột xuống được. Đây là tình trạng cấp cứu niệu khoa thường gặp trong lâm sàng. Giống như hẹp da qui đầu, paraphimosis xảy ra ở bệnh nhân chưa cắt da qui đầu.



Paraphimosis không giống như hẹp da qui đầu vì trong hẹp da qui đầu , da qui đầu không bao giờ tuột lên khỏi qui đầu được. 

Paraphimosis thể nhẹ có thể có kết quả tốt, nhưng thể nặng có thể có hậu quả không lường. Khi mắc bệnh phải khám ngay ở cơ sở chuyên khoa. 

Dịch tể học

Paraphimosis ít gặp hơn hẹp da qui đầu. Bệnh có thể do thầy thuốc trong quá trình làm thủ thuật trị bệnh khác gây nên hoặc phát hiện bất thình lình; tuy nhiên cũng có báo cáo do sau quan hệ, hậu quả có thể dẫn đến hoại tử dương vật, cũng như dương vật bị tuột da. Paraphimosis thường xảy ra trong bệnh viện và nhà dưỡng lão nhiều hơn trong cộng đồng. Trong cộng đồng thường cha mẹ tuột da qui đầu cho trẻ và để yên ở vị trí ở phía trên. Dần dần da qui đầu phù nề lên và không thể tuột trở lại vị trí cũ nữa. Càng phù nề thì tình trạng càng nặng thêm.

Theo điều tra ở Hoa kỳ tỷ lệ cắt da qui đầu giảm từ khoảng giữa trong những năm 1960 cho đến 2003 làm cho gia tăng tỷ lệ paraphimosis

Sinh bệnh học

Khi da qui đầu bị kẹt lại phía sau rãnh qui đầu một thời gian dài thì sẽ có hiện tượng có 1 vòng xơ siết chặt xung quanh. Sự siết chặt này làm cho máu không về tĩnh mạch và làm tắt hệ thông bạch huyết, gây phù nề.

Khi phù nề nặng thì máu tới trở nên tắc nghẽn. Thiếu máu và phù nề sẽ gây đau quy đầu và da quy đầu nếu nặng hơn nữa sẽ làm hoại tử và cắt cụt dương vật.

Khi chẩn đoán sớm thì paraphimosis có thể phục hồi sau khi tuột lại bằng tay. Hay trong những thể nặng không điều trị bảo tồn được thì nên rạch 1 đường để cứu dương vật, sau đó sẽ cắt da qui đầu sau.

Khám lâm sàng

Người lớn thường là đau dương vật. Nhưng trẻ em có thể vì bị phù nề mà có thể dẫn đến bí tiểu, triệu chứng của bí tiểu sẽ rầm rộ hơn. Khi khám lâm sàng, qui đầu phù nề to, với 1 cái cổ siết lại phía sau qui đầu. Phần còn lại của dương vật là bình thường. Nếu do đặt thông tiểu thì động tác đơn giản nhất là rút thông tiểu cũng có thể trị được bệnh. Hình ảnh dưới đây là thể nhẹ tới trung bình.

Hình ảnh thể nhẹ-trung binh

Nếu không điều trị thời gian kéo dài thì hoại tử qui đầu có thể xảy ra. Và sao đó có thể phải cắt 1 phần dương vật

Thể nặng

Điều trị

Điều trị nội khoa bao gồm trấn an bệnh nhân, giảm phù nề da qui đầu, kéo trở lại da qui đầu về vị trí bình thường của nó. Có vài phương pháp làm giảm phù nề da qui đầu bao gồm. Đắp nước đá lạnh, hay biện pháp cơ học. Theo kinh nghiệm cá nhân, chúng ta có thể dùng kim chích vào da qui đầu đang phù nề nhiều lỗ nhỏ rồi sau đó bóp nhẹ nhàng da qui đầu để tống dịch ra thì cũng có thể làm cho dịch trong bao qui đầu chảy ra hết. Nếu do đặt thông Foley thì hãy rút bỏ thông.

Hay sử dụng lidocain gây tê tại chỗ, giảm đau tĩnh mạch bằng morphine hay midazolam (Versed) ( trong vài trường hợp), sau đó sẽ tuột bằng tay. Hay xác định vị trí vòng xơ, làm cho da qui đầu bớt phù nề, tiến hành tuột thử nếu không thành công sẽ xẻ một đường trên vòng xơ này.

Cách tuột da qui đầu

Hình trên mô tả cách tuột da qui đầu bằng tay, đặt da qui đầu về vị trí bình thường. Hai ngón tay cái sẽ ấn qui đầu xuống, ngón trỏ và giữa sẽ kéo qui đầu về phía trên. Làm thành công khi cái vòng xơ siết trượt qua khỏi quy đầu được, da qui đầu sẽ bao phủ hoàn toàn qui đầu.

Ở những bệnh nhân không cắt da qui đầu nên bôi kem triamcinolone 0,1% vào vùng đó để giảm xơ hẹp trên vòng siết đó. Phương pháp này hiệu quả nhất thời phòng ngừa tái phát, không cần cắt da qui đầu sau này. Sau 6 tuần bôi với triamcinolone nếu da qui đầu tuột lên xuống được thì vẫn còn nguy cơ paraphimosis.