Hỏi - Đáp: Vô sinh nam

NHỮNG CON SỐ CẦN NHỚ

Tiêu chuẩn theo Tổ Chức Y Tế Thế Giới số lượng, nồng độ, đi động và hình dạng tinh trùng?

Mỗi lần xuất tinh có có 40 triệu tinh trùng, nồng độ 20 triệu / 1mL, di động tốt hơn 50%, và 30% hay hơn có hình dạng bình thường.

Phần trăm các cặp vơ chồng vô sinh và nguyên nhân đàn ông là bao nhiêu?

15% các cặp vợ chồng vô sinh, và 50% các trường hợp vô sinh có nguyên nhân là nam giới

Có bao nhiêu phần trăm nam giới vô sinh dù làm tất cả các xét nghiệm cận lâm sàng cũng không tìm ra nguyên nhân?

25%-30%

Có bao nhiên phần trăm nam giới vô sinh khi xét nghiệm không có tinh trùng và trong đó nguyên nhân do tắc nghẽn là bao nhiêu?

10%-15% nam giới vô sinh xét nghiệm không có tinh trùng và < 1% tất cả các đàn ông sẽ có tình trạng này. Nguyên nhân tắc nghẽn chiếm 40% tất cả các trường hợp không có tinh trùng.

Phần trăm nam giới vô sinh có bất thường nhiễm sắc thể?

6 %

Phần trăm nam giới không có tinh trùng không có tắc nghẽn có khiếm khuyết nhiễm sắc thể Y

3%-13%

Phần trăm nam giới có tinh hoàn ẩn 1 bên hoặc 2 bên có thiểu năng tinh trùng?

13% nam giới có tinh hoàn ẩn 1 bên và 50% tinh hoàn ẩn 2 bên có suy tinh trùng

Mộtcặp vợ chồng có 1 đứa con 4 tuổi và hôm nay có khó khăn khi có thêm 1 đứa con nữa. Người chồng có tình trạng thiểu năng tinh trùng (oligoasthenozoospermia) và có xét nghiệm hocmon bình thường. Khi khám lâm sàng sẽ thấy bất thường gì?

Dãn tĩnh mạch tinh có thể tìm thấy trong 80% nam giới có vô sinh thứ phát. Dãn tĩnh mạch tinh được tin là gây giảm chức năng tinh trùng một cách từ từ. 

Có bao nhiêu phần trăm nam giới sau khi cột tĩnh mạch tinh sẽ cải thiện chất lượng tinh trùng?

70%. Sự di động tinh trùng là cải thiện nhanh nhất tiếp sau đó là hình dáng tinh trùng.

Tỷ lệ trẻ sống sau khi thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) với phương pháp bơm trực tiếp tinh trùng vào bào tương trứng (ICSI)? 

Khoảng 30% - 40% một chu kỳ

Yếu tố gì là quang trọng cho (IVF/ICSI)

Tuổi của cặp vợ chồng

Phần trăm của nam giới phát triễn tình trạng kháng thể kháng tinh trùng sau phẫu thuật thắt ống dẫn tinh?

60%

Bao nhiều phần trăm nam giới sau khi thắt ống dẫn tinh yêu cầu nối lại?

6%-10%

GIẢI PHẪU VÀ SINH LÝ

Tuyến yên sản xuất FSH và LH hoat động trên tế bào gì của tinh hoàn chất trung gian đặc hiệu cho quá trình ức chế ngược từ những tế bào này tới tuyến yên? 

FSH hoạt động trên tế bào Sertoli của tuyến yên và chất inhibin là trung gian chất ức chế ngược. LH hoạt động trên tế bào Leydig và chất testosteron là chất trung gian ức chế ngược.

Tế bào nào trong tinh hoàn tạo nên hàng rào máu-tinh hoàn có thể ngăn ngừa máu tiếp xúc vớitinh trùng hay hệ miễn dịch tiếp xúc tinh trùng?

Phức hợp nố giữa những tế bào Sertoli rất chắn chắn tạo ra màng ngăn máu-tinh hoàn làm cho hệ thống ống sinh tinh và cơ quan miễn dịch riêng biệt với nhau.

Thần kinh tự động chi phối tinh hòan là gì?

Thần kinh tinh trên (superior spermatic nerve) và thần kinh tinh dưới.

Tế bào mầm (germ cell) trãi qua bao nhiêu giai đoạn khác nhau để sinh tinh trùng trưởng thành?

Qua nhiều gian đoạn phân chia tế bào (mitotic division) để tạo ra nguyên tinh bào sau đó chị qua 2 quá trình phân chia (meiotic division) để tạo ra tinh bào thứ cấp (secondary spermatocyte) và sau đó là tinh trùng.

Bên cạnh chức năng vận chuyển tinh trùng, mào tinh hoàn còn chức năng gì nữa?

Sự trưởng thành dần của tinh trùng xảy ra dọc theo chiều dài của mào tinh có thể tạo ra tinh trùng trưởng thành có khả năng thụ tinh.

Kháng nguyên đặc hiệu tiền liệt tuyến PSA có tác dụng gì?

Làm loãng tinh dịch

Chất gì được tạo ra trong túi tinh là nguồn dinh dưỡng chính cho tinh trùng?

Đường Fructose

Vai trò của acrosome và nó có ở vị trí nào?

Nó giống như cái mũ của tinh trùng, có những enxyme trên đó có tác dụng khoang thủng zona pellucia của trứng để thụ tinh.

Có phải tinh hoàn, mào tinh, ống dẫn tinh có nguồn gốc mô học giống nhau không? 

Không. Tinh hoàn có nguồn gốc từ niêm mạc cầu sinh dục và chủ mo có sẵn (underlying mesenchyme). Tế bào mầm sinh nguyên thủy di chuyển tới đây. Mào tinh hoàn và ống dẫn tinh có nguồn gốc từ ống Wolf (trung thận).

Kích thước của tinh hoàn bình thường là gì? 

Có thể tích 15-25 cm khối, dài 4,5 - 5cm chiều dài ở người đàn ông khỏe mạnh.

Đánh giá ống phóng tinh bằng siêu âm qua ngã trực tràng?

Rộng 2-8 mm, dài 2-3 cm

Trong quá trình phẫu thuật cột tĩnh mạch tinh ngã bẹn lỡ vô tình cột động mạch tinh thì chuyện gì xảy ra?

Tinh hoàn vẫn sống. Nhờ động mạch của ống dẫn tinh và động mạch tinh (crematic artery) mà vẫn có máu đến tinh hoàn.

Bệnh nhân có phóng tinh ngược chiều sau nạo hạch sau phúc mạc do ung thư tinh hoàn. thần kinh nào bị tổn thương và thuốc nào có thể điều trị được?

Thần kinh giao cảm ngực lưng có thể kiểm soát sự đóng cổ bàng quang trong quá trình phóng tinh của túi tinh thông qua thần kinh phó giao cảm. Thuốc đồng vận anpha có thể sử dụng để đóng cổ bàng quang   

  

Phóng thích prolactin bị hạn chế bởi chất gì? 

Dopamine từ vùng dưới đồi

Chiều dài tổng cộng của ống sinh tinh

250 m

Tinh trùng cần thời gian bao lâu mới trưởng thành?

75-90 ngày

Khi tới tuổi nào đàn ông mất 50% tế bào Sertoli và Leydig

50 tuổi cho tế bào Sertoli và 60 tuổi cho tế bào Leydig

Tuyến Litre là gì?

Đó là tên khác của tuyến quanh niệu đạo

Chiều dài trung bình của ống dẫn tinh là bao nhiêu? 

30-35cm

Nguồn gốc của động mạch ống dẫn tinh?

Động mạch chậu trong hay nhánh của nó, động mạch bàng quang trên hay dưới.

Máu vào tinh hoàn là 2-4 độ C thấp hơn máu vào trực tràng do cơ chế gì?

Do dòng đối lưu trao đổi nhiệt của tinh hoàn và cơ thể.  

CHẨN ĐOÁN

Khi khám thấy gì mà nghi ngờ hoạt động sản xuất tinh trùng còn bình thường?

Kích thước tinh hoàn và độ chắc củatinh hoàn

Dấu hiệu gì thường gặp khi khám ở bệnh nhân vô sinh nam?

Dãn tĩnh mạch tinh

Một bệnh nhân đến khám vì không có tinh trùng, giảm thể tích phóng tinh, và độ pH là 6,5. Sau khi phóng tinh thì nước tiểu không có tinh trùng. Ống dẩn tinh có thể sờ được. Xét nghiệmt iếp theo là gì và chẩn đoán có thể nhất là gì?

Nên siêu âm tiền liệt tuyến qua ngã trực tràng để loại trừ tắc ống phóng tinh

Khi nào chỉ định sinh thiết tinh hoàn ở người nam có tình trạng vô tinh trùng?

FSH trong huyết thanh bình thường, tinh hoàn bình thường và sờ được ống dẫn tinh bình thường.

Đàn ông có vô tinh trùng không do tắc nghẽn có khếm khuyết DNA trong gene nào và trên nhiễm sắc thể nào?

Đó là gen AZF (AZoospermia Factor) nằm trên nhiễm sắc thể Y

Sự khiếm khuyết AZF loại nào có tiên lượng tốt nhất cho việc chọc hút tinh hoàn lấy tinh trùng ở đàn ông vô tinh trùng không do tắc nghẽn?

AZFc. Còn lại AZFa và AZFc không bao giờ hút có tinh trùng trong tinh hoàn.

Bệnh nhân không có ống dẫn tinh bẩm sinh thì do đột biến ở gen nào?

Đó là gen CFTR (cystic fibrosis conductance regulator) nằm trên nhánh dài của nihễm sắc thể số 7.

Bệnh nhân khiếm khuyết ống dẫn tinh 1 bên. Thì nên tìm xem khiếm khuyết cơ quan nào nữa? 

Thận cùng bên có thể không có do bất thường phát triễn ống trung thận (mesonephric)

Bệnh nhân có vô sinh nguyên phát có số lượng tinh trùng bình thường nhưng không có con nào di động. Nhuộm cho thấy tinh trùng vẫn còn sống. Cấy tinh dịch thì không thấy kháng thể kháng tinh trùng. Hội chứng hay bệnh nào là nghi ngờ nhất? 

Hội chứng immotile cilia syndrome. Nếu bệnh nhân có viêm xoang mãn, hẹp phế quản, và đảo ngược phủ tạng, thì ông ta bị hội chứng Kartagener.

ĐIỀU TRỊ

Một bệnh nhân có phẫu thuật ối lại ống dẫn tinh. Mà thấy dịch từ ầu gần củaốg dẫn tinh có giống như bột và cô đặc không có tinh trùng trên kính hiển vi. Bước tiếp theo cho phẫu thuật viên là gì?

Nối ống dẫn tinh mào tinh chứ không nối ống dẫn tinh - ống dẫn tinh nữa.

Một bệnh nhân bị vô tinh trùng trong tiền căn đã có phẫu thuật thoát vị bẹn lúc còn nhỏ tinh hoàn cùng bên bình thường, tinh hoàn bên kia bị teo ới ống dẫn tinh bình thường. Vậy thì nên áp dúng phẫu thuật gì?

Nối ống dẫn tinh bên kia vào tinh hoàn còn bình thường (crossover vasovasotomy)

Một bệnh nhân vô tinh trước kia có phẫu thuật tuyến yên và bây giờ không tìm thấy FSH và LH. Vậy điều trị loại gì có thể phục hồi quá trình sinh tinh trùng? 

Điều trị bằng các tiêm bắp hCG và recombinant FSH có thể thay thế FSH và LH tự nhiên làm khởi động lại quá trình sinh tinh.

Một bệnh nhân vô tinh trùng mà siêu âm tiền liệt tuyến thấy có một nang làm nghẹt ống phóng tinh và túi tinh. Cấu trúc này có nguồn gốc từ đâu và điều trị là như thế nào?

Nang này là di tích của ống Muller. Cắt nagn này qua ngã niệu đạo (TURED) có thể bóc nắp của nang gây tắc nghẽn làm cho tinh trùng có thể xuất hiện trong tinh dịch.

Một bệnh nhân có bệnh lý thần kinh do tiểu đường sau đó không có xuất tinh (anejaculation). Nếu thất bại điều trị bằng anpha sympathomimetic đường uống, thì bước tiếp theo để có tinh trùng là? 

Phóng tinh bằng điện (electroejaculation). Nếu không thành công, có thể xem xét phẫu thuật vi phẫu hút tinh trùng từ ống dẫn tinh và mào tinh để có tinh trùng làm thụ tinh trong ống nghiệm IVF

Bệnh nhân có tình trạng vô tinh trùng và dãn tĩnh mạch tinh hai bên đã sinh thiết 2 tinh hoàn thấy có tình trạng tinh trùng không lớn thêm nữa (mauration arrest). Điều trị gì làm tăng cường hình dáng tinh trùng?

Cột tinh mạch tinh hai bên có thể làm phục hồi quá trình lớn lên của tinh trùng được trong vài trường hợp, làm cho phục hồi hoàn toàn quá trình sinh tinh, tinh trùng đủ để làm IVF/ICSI